Hram sv. Prokopija jedan od simbola Visokog: Nacionalni spomenik koji 162 godine dokazuje zajedništvo

Bosna i Hercegovina je oduvijek bila zemlja u kojoj su se isprepletale sve vjere i nacije i gdje su zajednički život i međusobno razumijevanje bili ono što je ovu sredinu izdvajalo od svih drugih. Iako na području opštine Visoko nikada nije bilo mnogo pravoslavnog stanovništva (prije rata oko 7000 a sada tek oko 250), ovaj grad se ponosi činjenicom da se u njemu nalazi Hram sv. Prokopija, pravoslavni sakralni objekt star preko 160 godine. Prema dostupnim podacima, Hram je napravljen 1857. godine, iako se negdje može pronaći podatak da je to bilo i 1853. godine. Nažalost, ferman o gradnji crkve, pisana dokumentacija i većina crkvene arhive su izgorjeli u požaru 1941. godine, tako da se vrijeme izgradnje objekta ne može utvrditi sa sigurnošću. Ono što je jako bitno naglasiti jeste da je graditeljska cjelina – Hram sv. Prokopija u Visokom proglašen u martu 2004. godine nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine i pod zaštitom je države. Nacionalni spomenik sastoji se od crkve, crkvenog dvorišta, ogradnog zida, ulazne kapije, parohijskog doma i pokretnog nasljeđa koje čini 18 ikona. Ipak, uprkos tome, kompletan kompleks je godinama u jako lošem stanju i “vapi” za temeljnom rekonstrukcijom.

CRKVA OSVEŠTANA 7. JUNA 1857. GODINE

Protjerej Miljan Rađenović, paroh visočki, opslužuje visočku crkvu, a njegovim dolaskom prije tri godinepokrenute su aktivnosti na sanaciji kompleksa. Ove godine je urađen i idejni projekt rekonstrukcije, a u ovim predvaskršnjim danima raduje vijest da su radovi na drenaži pri samom kraju i da će višedecenijski problem vezan za vlagu i podzemne vode biti samo prošlost. Uskoro počinju i fasadni radovi na samoj crkvi te je cilj da do slave crkve, koja se obilježava 21. jula na slavu sv. Prokopija, crkva bude u znatno boljem stanju.

“Zaista smo sretni što su radovi konačno započeli, jer to donosi neko bolje i ljepše vrijeme ne samo za pravoslavne vjernike nego i za sve stanovnike Visokog, jer ova crkva je simbol grada već 162 godine. Treba reći da je ona napravljena u vrijeme kada je u Visokom bilo samo stotinjak pravoslavnih porodica, ali uz pomoć komšija i prijatelja drugih vjera, crkva je završena te osveštana 7. juna 1857. godine, na Trojčindan, a osveštao ju je tadašnji mitropolit dabrobosanski Dionisije”, rekao je protojerej Rađenović.

U Hramu sv. Prokopija u Visokom se do rata nalazila jedna od najpoznatijih i najvećih zbirki ikona na prostoru Bosne i Hercegovine, a najstarija ikona je urađena u vizantijskom ikonografskom maniru i potiče iz XV vijeka. Zbirka je nastala poklonima parohijana, ali i donošenjem ikona iz crkava u Sarajevu. Međutim, trenutno stanje većine ikona je dosta loše i potrebna je hitna restauracija ukoliko se one žele sačuvati.

“Uz blagoslov mitropolita dabrobosanskog Hrizostoma izvodimo sve ove radove, ali i činimo napore da sačuvamo naše ikone, pa je tako u planu i određena restauracija. Također, u planu je i restauracija ikonostasa unutar crkve, mada sve to iziskuje velika finansijska sredstva, koja u ovom trenutku nažalost nemamo”, dodao je protojerej.

SLUŽBA NA VELIKI PETAK

U petak, 26. aprila, u Hramu sv. Prokopija su služni carski časovi sa čitanjem dijelova Jevanđelja, čime je obilježen Veliki petak, a protojerej ističe da je to prilika da svi vjernici okupe i zajedno osjete duh jednog od najbitnijih dana u pravoslavnoj vjeri. Nažalost, smanjenjem broja pravoslavnog stanovništa u Visokom smanjio se i broj vjernika koji dolaze u crkvu. To je posebno vidljivo za vrijeme službi, kada u prosjeku bude tek desetak vjernika.

“Nekada je crkva za vrijeme službi bila puna vjernika, no sada je neko drugo vrijeme. Dokle god ima vjernika ima i crkve. Tako će i biti. Činjenica je da je vjernika sve manje, jer njih uglavnom čine starije osobe. Nešto više ljudi bude tokom božićnih i vaskršnjih praznika, a najveći broj vjernika bilježimo tokom slave sv. Prokopija, odnosno slave crkve. Tada dođu i nekadašnji stanovnici Visokog, koji sada žive u drugim dijelovima BiH i tada crkva bude puna. To je ono čemu težimo. Težimo zajedništvu, duhovnom sjedinjenju, tome da crkva uvijek bude otvorena za sve. Tokom službi, bez obzira na broj vjernika, osjeti se radost, bliskost sa Bogom. Osjeti se sreća vjernika da mogu doći u crkvu, zapaliti svijeću i pomoliti se”, dodaje Rađenović, koji na službe dolazi iz Blažuja, gdje je sjedište blažujske parohije, kojoj Visoko pripada od 2014. godine.

Sveštenička kuća u Visokom, koja se nalazi u samoj blizini crkve napravljena je 1935. godine i u njoj su do 1992. godine živjeli sveštenici koji su opsluživali visočku parohiju. Nakon posljednjeg rata kuća je u neuslovna za stanovanje i potrebna joj je kompletna obnova. Preko puta glavnog ulaza u crkvu nalazi se Dom sv. Save, koji je napravljen i osveštan 1980. godine i čija je sala obnovljena u protekle dvije godine. Bitno je istaći da tokom rata hram sv. Prokopija nije bio mnogo oštećen, a prva poslijeratna liturgija u Hramu sv. Prokopija služena je na drugi dan Vaskrsa, 16. aprila 1996. godine.

“Pozvao bih ovom prilikom sve vjernike, sve bivše stanovnike Visokog, dobre ljude da nam pomognu i uključe se u obnovu naše crkve. U dogovoru sa gradskim vlastima, sredinom maja mjeseca u planu je i donatorska večer te se nadamo da će i visočki privrednici uzeti učešće u obnovi. Ponavljam, ova crkva je simbol Visokog, nešto čime se ovaj grad može i treba ponositi. Zato vjerujem da ćemo zajednički i da je obnovimo”, rekao je visočki paroh.

Visoko.co.ba/Neven Krajišnik