Prirodne i tehničke nauke u Hollywoodu

Sve više filmova iz holivudske produkcije temelji se na konceptima iz nauke i naučnim teorijama

Hollywood sve više pažnje usmjerava na nauku, čemu svjedoči i sve veći broj filmova kroz koje se provlače koncepti iz nauke te naučne teorije. Marvel univerzum filmova svakako prednjači, ali i mimo filmova o Thoru, Spider-Manu, Ironmanu, X-menima, Osvetnicima i drugim superherojima, postoji niz holivudskih filmova koji se poigravaju znanjem iz različitih oblasti prirodnih i tehničkih nauka. To je jedan od pokušaja da se djeca uvuku u fascinantni svijet nauke i tehnologije.

Mutacije

Jedna od značajnih pojava koju opisuje biologija su mutacije, nasljedne promjene na genetičkom materijalu, pri čemu je ponekad dovoljno da se promijeni samo jedno “slovo” genetičkog koda pa da se promijeni i smisao “rečenice”. Većina mutacija su opasne i pogubne za organizam te organizmi pogođeni mutacijom obično ne preživljavaju. Ipak, ponekad se ispostavi kako je mutacija vrlo pogodna i da nositelju daje određene prednosti unutar populacije. Ovaj koncept je zastupljen u filmovima o X-menima, Wolverinu i Spider-Manu. Radioaktivnost kao mutageni faktor je još jedan koncept koji možemo naći u filmovima sa zelenim superjunakom Hulkom. Također, neki od ovih filmova flertuju i sa supermaterijalima kao što su izuzetno otporna i jaka paukova svila te metastabilne alotropske varijante ugljika, kakav je dijamant: naziv adamantijum, za materijal od kojeg je sačinjen Wolverinov skelet, asocira na riječ “adamant” koja znači dijamant.

U filmovima o Spider-Manu prisutan je i koncept horizontalnog prenosa gena i transgenetičkih vrsta. Termini “vertikalni” i “horizontalni” prenos gena su vrlo jednostavne stvari – pod “vertikalnim prenosom gena” podrazumijevamo prenos gena sa generacije na generaciju, sa roditelja na potomke, dok termin “horizontalni prenos gena” znači svaki prenos gena koji nije sa roditelja na potomke. Takav prenos je, recimo, kada virus ugradi svoju DNK u neki organizam. Postojanje takvog mehanizma naučnicima je omogućilo da manipulišu sa genetičkim materijalom i stvaraju transgenetičke sojeve. Ipak, bez vektora koji nosi strani gen (gen nesrodne vrste) horizontalni prenos gena nije moguć. Zato je nemoguće da vas ugrize genetički modifikovan pauk i da postanete Spider-Man.

Paralelni svjetovi (multiverzumi), Rosen-Einsteinov most, tamna materija i tamna energija, dodatne dimenzije jesu termini koji pripadaju teorijskoj fizici i mi još ne znamo da li postoje ili ne. Međutim, u CERN-u i drugim laboratorijama širom svijeta pokušavaju dobiti podatke koji bi potvrdili ili oborili postojanje ovih koncepata. Most preko kojeg se iz Asgarda dolazi na Zemlju ili u druge svjetove je metafora nečega što je u teoretskoj fizici poznato kao “Rosen-Einsteinov most” ili crvotočina. Film “Thor: Svijet tame” poigrava se sa vrlo nejasnim konceptom tamne materije i tamne energije. U nekoliko epizoda “Zvjezdanih staza” te u filmu “Sutrozemlje” spominju se i tahioni, hipotetičke čestice koje se kreću brže od svjetosti. Za sada, nema indicija o postojanju tahiona, ali spominjanje različitih subatomskih struktura poput leptona, bariona, bozona, tahiona, neutrina, muona, hadrona i gluona nije rijetko u novijim holivudskim filmovima.

Neobičnost fenomena kvantne fizike zaintrigirala je tvorce filmova i nisu im odoljeli u “Doktoru Strangeu”: neke stvari iz ovog filma bi se mogle objasniti preko prepletenosti čestica, pogotovo preko prepletenosti elektrona i fotona. Međutim, treba znati da su fenomeni kvantne fizike ograničeni na svijet elementarnih čestica i te neobične aktivnosti ne važe za svijet koji je nama na dohvat ruke. Međutim, film “Doktor Strange” se odlikuje specifičnim dizajnom već od uvodne špice: naime, vizuali u ovom filmu su zasnovani na matematici fraktala – ponavljanja određene sheme u matematički preciznom nizu. Gradovi koji se ruše zapravo su jedna te ista slika ponovljena kao fraktal.

Umjetna inteligencija

Umjetna inteligencija (Artificial intelligence – AI) je koncept koji plaši, ali koji se razvija velikom brzinom. Mašine koje misle, samostalni algoritmi. Umjetna inteligencija u filmovima je gotovo uvijek povezana sa uništenjem Zemlje i ljudske rase. Prva asocijacija na umjetnu inteligenciju je poručnik Data iz “Zvjezdanih staza”, a u holivudskim filmovima to su Ultron i Vision iz “Osvetnika: doba Ultrona” te softver Jarvis. Zapravo, niz filmova mimo Marvela bavi se problematikom umjetne inteligencije: “Odiseja u svemiru”, “Terminator”, “Blade Runner” samo su neki od njih.

Sintetički elementi Periodnog sistema elemenata su svi oni elementi koji se ne javljaju u prirodi, svi imaju visoke atomske brojeve, nestabilni su i radioaktivni. Do sada ih je sintetizirano 20, od broja 99 do broja 118. Prvi sintetički element je bio plutonijum. Tony Stark, u “Ironmanu 2”, uz pomoć informacija S.H.I.E.L.D.-a stvori novi element. Ipak, stvarni sintetički elementi su vrlo nestabilni i postoje svega djelić sekunde prije nego što se raspadnu na neke stabilnije elemente.

Naučni koncepti predstavljaju prave skrivene bisere spomenutih filmova, ali i niza drugih filmova. Traženje ovih bisera u masi akcije i kompjuterskih efekata je trud koji se isplati. 

visoko.ba/oslobodjenje.ba