Da li ste primijetili u ovim noćima male svijetleće bubice u zraku? Znate da je to svitac, mala bubica koja sama proizvodi svjetlost?
Donosimo vam nekoliko informacija kako zapravo svitac svijetli.
Svitac (lampyris noctiluca) pripada redu pčela Cleoptera. Najpoznatiji su zbog svoje sposobnosti da svijetle florescentnom bojom koja može biti zelena, žuta, blijedo crvena.
Žive do dva meseca i nisu veći od jednog inča.
Do sada je pobrojano oko 2000 različitih vrsta svitaca i naseljavaju gotovo sve kontinente.
Postoji više razloga što svitac svijetli. Prije svega da bi privukao partnera za parenje. U okviru različitih vrsta postoje i različiti šabloni kojim svitci svijetle.
Najčešće mužjak pokušava da impresionira ženku svojim svjetlom praveći određene putanje u vazduhu dok ženka obično strpljivo čeka na grani ili u travi. Kada je partner zainteresuje ona također otpočinje sa emitovanjem svjetla.
Drugi razlog je što svojim svetlom odbijaju predatore koji ih love. Predatori znaju da su svici neprijatnog ukusa te će ih izbegavati kada vide ove njihove signale.
Proces kojim svitac svijetli naziva se bioluminiscencija. Ovaj proces odigrava se u abdomenu svitaca u specijalizovanim ćelijama. Ove ćelije proizvode materiju zvanu luciferin i enzim luciferazu. Luciferin stupa u hemijsku reakciju sa kiseonikom (koji dolazi u ćelije pute cijevi u njihovom stomaku – abdominalne trahee), katalizovanu enzimom luciferazom koji ubrzava reakciju. Stvara se oksiluciferin. Katalizacija odnosno posredovanje i ubrzavanje samog procesa se dešava u dvije etape:
- Luciferin stupa u reakciju sa ATP-om (organsko jedinjenje koje služi za prenos energije), uz prisustvo jona Mg2+ i nastaje jedinjenje luciferil adenilat i pirofosfat. Luciferin + ATP —– luciferyl adenilat + pp
- Luciferil adenilat stupa u reakciju sa kiseonikom i nastaje oksiluciferin, AMP (adenozin mono fosfat, koji se kasnije dodavanjem fosfatnih grupa vraca u ATP) i emituje se svjetlost. Luciferil adenilat + O2 —— oxiluciferin + AMP + svjetlost
Ovako dobijena svetlost se naziva hladnom svetlošću jer ne emituje ni IC (infracrvene) ni UV zrake. Ovaj način dobijanja svetlosti predstavlja najefikasniji način na svijetu gdje se gotovo 99% energije konvertuje u svjetlost, a minimalni dio u toplotu. Primera radi sijalica konvertuje 90% energije u toplotu, a samo 10% u svetlost.
Ako želite preuzeti tekst ili dio teksta čiji je autor Visoko.co.ba, dužni ste navesti naš portal kao izvor autorskog teksta! Isto se odnosi i na fotografije i video materijale čiji je autor portal Visoko.co.ba ili materijale koji su dati portalu na korištenje.
Član 14. Kodeksa za štampu i online medije BiH: Značajna upotreba ili reprodukcija materijala zaštićenog autorskim pravima zahtijeva izričitu dozvolu nositelja prava, osim ako dozvola nije navedena u samom materijalu.