Tragom starih fotografija: Razvoj škola u Visokom

U početku se organizirano sticanje pismenosti u Visokom razvijalo u sklopu obrazovanja u konfesionalnim školama:

Srpsko-pravoslavna osnovna škola, pod Klisom uz Pravoslavnu crkvu radila je od 1860. g., a možda i ranije, pa do početka 1. svjetskog rata, 1914. g.;

Ruždija-muslimanska građanska škola radila je u svojoj zgradi uz Tabhansku džamiju od 1870. g. do 1879. tj,. godinu dana nakon okupacije Bosne od strane Austro-Ugarske (1878.);

Franjevačka škola, osnovana 1882. u Kreševu, pa prebačena u Guču Goru kod Travnika, doselila se u Visoko 1900. završetkom izgradnje Franjevačkog samostana sa zgradom Gimnazije.

Od 1929. u Visokom je radila i Kožarko-krznena škola, Zanatska (šegrtska) škola i Ženska stručna škola.

OPŠTINSKA (osnovna) ŠKOLA u Visokom formirana je 1881. g. i bila u iznajmljenoj kući.

1885. g. sredstvima Opštine i Zemaljske vlade izgrađena je NARODNA OSNOVNA ŠKOLA (na slici, u pozadini) za vrijeme gradonačelnika Huseina ef. Ahića.
Gradnju škole je preuzeo poduzetnik iz Sarajeva, Karlo Mec, koji je radio i na drugim objektima u Visokom. Škola je bila srednja prizemna zgrada uz državnu cestu na platou Kraljevac. Danas je to prazan prostor na mjestu “Veleprometove” samoposluge, podignute 1969. i koja sada ne postoji.

Osim ove škole. 24. januara 1891. g . iznajmljuje se kuća Hasan-bega Zečevića i u njoj počinje raditi “Ženska škola”. S obzirom na nedovoljan prostor, tri godine kasnije, ova “Ženska škola” seli, 1893. u kuću vlasnika Mujage Frtune. Kasniji vlasnici su bili Ostoja Vasiljević, pa Mišo Mandić. Danas je tu dio zgrade nekadašnjeg VGT osiguranja; na početku ulice Zečevića, blizu “Partizana” i glavne ulice.

1910. g. bit će izgrađena “Velika škola ” na Kraljevcu ( svojevremeno, od 1961. naziva “Ognjen Prica”, danas “Kulin ban”.
Graditelj ove, “Velike škole” je bio Johan Vipliger (u međuvremenu škola se nadograđivala i gubila svoju početnu ljepotu).

“Mala škola” seli u “Veliku”. Godine 1919. se formiraju dvije odvojene škole:
“Dječačka narodna osnovna škola”, koja je radila u “Velikoj školi” i “Djevojačka osnovana škola” koja će raditi u “Maloj školi”. Ovaj princip se održao između dva svjetska rata.

Pronašao i prilagodio: Zdenko Antović
Arhiva fotografija: Antović Zdenko (postoje dvije ove fotografije; Jedna je u mom vlasništvu, a druga u vlasništvu Zavičajnog muzeja Visoko)

Autor fotografije: ing, Milenko Gavrilović, 1937.Inače ing . Gavrilović (1894. Voganj – 1947. Beograd) je bio svojevremeno direktor Kožarko-krznene škole u Visokom.